An Bóthar go Wohin (Dán Próis)

Wohin - Karl Wiener - 1940

Cá bhfuil Wohin? arsa Toby. An in aice le Wuhan atá sé? Má tá, níor chuala mé trácht riamh air, is é sin, Wohin. Chuala gach éinne trácht ar an áit eile, Wuhan, sa tSín, an chéad chathair a cuireadh faoi dhianghlasáil aimsir na Paindéime (COVID). An fiú dul ann? Go Wohin? An bhfuil sé i bhfad as seo? Cad a bheadh ann romham? Cé a bheadh ann romham? An bhfuil siopaí deasa acu ann? Cén saghas iad muintir na háite? B’fhéidir nach ceart dom bogadh as seo in aon chor. An mbacfaidh mé leis an áit? Nílim in ann é a aimsiú san atlas. B’fhéidir gur ar nós gach áit eile atá sé, nó níos measa. Cá bhfios? D’fhéadfadh gur i gContae Mhaigh Eo atá sé, áit éigin laistiar de Chnoic Shíofra. Nuair a smaoiním anois air, ní rabhas riamh ar an taobh eile de Chnoic Shíofra. Cá bhfios? Seans gurb ann atá Wohin ceart go leor. Ní chuirfeadh sé iontas orm. Cén Ghaeilge a bheadh ar Wohin? Bóín? Nó b’fhéidir nach bhfuil a leithéid d’áit ann níos mó, nach bhfuil fágtha de ach comhartha bóthair. An baile tréigthe é, lán de thaibhsí agus d’fhothraigh ghránna? Féach, má tá sé i ndán dom dul ann, caithfidh mé dul ann agus sin sin. Ach cad atá i ndán dom? Cad atá i ndán d’éinne againn? An mbeadh fáilte romham san áit? Nó an ndéarfaidís, ‘An é sin Toby? Cad a thug anseo é? Ní thagann éinne go Wohin. An duine deireanach a tháinig go Wohin, chuaigh sé abhaile an tráthnóna céanna agus a eireaball ina ghabhal aige.’ Bhuel, níl eireaball ormsa mar sin, rachaidh mé sa seans. A Wohin, seo chugat mé! Wúhú!

Cumann na bhFaoileán

Faoileán gonta (1878) 

Jules Breton 

Scríobh bean óg chuig Uncail Toby:

‘Mise Erwana, an an mBriotáin.

Cláraigh le do thoil,’ ar sise

‘Cláraigh le Cumann na bhFaoileán!’

Scríobh Toby ar ais láithreach

Chuig Erwana as an mBriotáin:

‘Cláróidh mé sa chumann agatsa

Má chláraíonn tusa le Cumann na bPréachán!’

Anraith Óir

Masc cruach (c.1914-15)

Amadeo de Souza-Cardoso

Gearrscéal a scríobh Uncail Toby

Chuir sé isteach é i gcomórtas.

Tá an moltóir fós á léamh:

‘Níl bun ná barr leis an scéal!

Tá rudaí aige nach bhfuil san fhoclóir . . .

Mar shampla, anraith óir!

Is ag magadh fúinn atá an scríbhneoir,

Tá sé ag dul thar fóir!' arsa an moltóir.

Uncail Toby ina Mhealltóir Nathracha

José Tapiro - Mealltóir nathracha 

‘Is iomaí ceird a d’fhoghlaim mé!’

Arsa Toby liomsa lá,

‘Agus nuair a tháinig mé abhaile go hÉirinn

Lena leath acu ní raibh gá.

Mealladh nathracha, cuir i gcás,

Bhí sé deacair jab a fháil:

Níl nathracha ar bith in Éirinn –

Sé sin, taobh amuigh den Dáil 

Preab Uafásach a Baineadh as Uncail Toby

 Artichoke (1915)

Reijer Stolk

Baineadh preab uafásach as Uncail Toby,

Bhí an fear bocht chomh bán le do léine!

‘Chonaic mé bl-bl – rud uafásach –

Ná habair le héinne!’

Baineadh preab uafásach as Uncail Toby,

Bhí allas fuar lena chlár éadain!

‘Chonaic mé rud uafásach – bl- bl –

Ná habair le héinne!’

Baineadh preab uafásach as Uncail Toby,

‘An rud is scanrúla in Éirinn!

Chonaic mé rud uafásach – bl-bl –

Ná habair le héinne!’

Baineadh preab uafásach as Uncail Toby,

An créatúr, bhí sé an-trína chéile!

‘Bl-Bliosán, a chonaic mé! Bl-Bliosán mór gránna –

Ná habair le héinne!’

Insíonn Uncail Toby Faoin Tromluí a Tháinig Air

 Allan M’Aulay (1823)

Horace Vernet 

Tromluí a tháinig ormsa aréir

Is mé i mo chodladh go sámh:

Albanach a shleamhnaigh tríd an bhfuinneog

Agus claíomh geal géar ina lámh.

‘Mo chreachsa thàinig!’ arsa mise leis

I nGaeilge na nGarbhchríoch:

‘Ní shábhálfaidh an Ghàidlig thú,’ ar seisean

Agus mo chloigeann do bhain díom!

Aingeal Gortaithe

Haavoittunut enkeli 

Hugo Simberg 

Nuair a bhí Uncail Toby óg

Tharla eachtra nach ndearúdfaidh sé go deo:

Chonaic sé féin agus cara leis

Aingeal bán ag teacht amach as an gceo.

‘Cabhraígi liom!’ arsa an t-aingeal,

‘Nílimse in ann eitilt níos mó:

Thit mé is ghortaigh mé mo chloigeann!’

Arsa Toby léi, ‘Ó, bhó!’

Dhein siad sínteán breá ansin di

Is d’iompair siad í ar an ród.

Nuair a shroich siad an baile sa deireadh

Réitigh siad anraith di mar lón.

Níorbh fhada gur tháinig biseach uirthi:

‘A chairde,’ arsa an t-aingilín leo,

‘Tá ormsa filleadh ar na flaithis,

Beidh mé an-an-bhuíoch díbh go deo!’