Leithscéalta, leithscéalta

(après Gareth Owen)

Déanach arís, a Mhic Uí Mhurchú?

Cén leithscéal atá inniu agat?

Ní ormsa an locht, a mháistir.

Cé air a bhfuil an locht mar sin?

Mamó, a Mháistir.

Mamó? Conas?

Cailleadh í, a mháistir.

Cailleadh í?

Tá sí chomh marbh le hart, a mháistir.

Sin ceithre mhamó in aon téarma amháin, a Mhic Uí Mhurchú,

Agus cailleadh iad go léir ar laethanta Corpoideachais.

Tá's agam; bleedin' tragóideach, a mháistir. 

An mó mamó atá agatsa, a Mhic Uí Mhurchú?

An mó mamó . . .? Níl mamó ar bith agam, a mháistir.

Nach ndúirt tú go raibh ceithre mhamó agat?Ceathrar mamónna? Níl!

 Tá siad go léir ar shlí na fírinne. Gan aon bhréag!

 Agus cad faoin lá inné, a Mhic Uí Mhurchú?

Cad faoi, a mháistir?

Bhí tú as láthair inné.

An fiaclóir, a mháistir.

Cailleadh an fiaclóir?

Níor cailleadh. Mo chuid fiacla, a mháistir.

Chaill tú an scrúdú Matamaitice, a Mhic Uí Mhurchú.

Bhíos ag tnúth leis an scrúdú sin, a mháistir.

Tá go maith, seas i líne le haghaidh Corpoideachais.

Nílim in ann, a mháistir.

Níl a leithéid d'fhocal ann agus 'Níl'!

Tá tusa tar éis 'Níl' a rá anois díreach, a mháistir.

A Mhic Uí Mhurchú . . .

Níor thugas m'éide Chorpoideachais liom, a mháistir.

Cá bhfuil d'éide Chorpoideachais?

Sa bhaile, a mháistir.

Sa bhaile?

Níor iarnáladh í, a mháistir.

Nach bhféadfása í a iarnáil?

Ní fhéadfainn.

Mar . . .?

Rosta leonta, a mháistir.

Cé a dhéanann an iarnáil de ghnáth?

Mamó, a mháistir.

Cén fáth nach n-iarnálfadh sise í?

Cailleadh í, a mháistir.

Luch Liath

Tháinig luch liath agus an oíche ag titim

    an oíche ag titim, tháinig luch liath

        í ag rith sa dorchadas

            í ag análú sa dorchadas 

                              file den treibh Pima 

A Mhúinteoir!

 (après Allan Ahlberg)

 “A mhúinteoir, a mhúinteoir,

Bíonn Ruairí ag cóipeáil mo shaothair,

A mhúinteoir, a mhúinteoir,

Cad a dhéanfaidh mé in aon chor?”

“Suigh sa halla, a stóirín,

Nó suigh amuigh sa chlós!”

“Ach tá sé fliuch amuigh, a mhúinteoir,

Níor stop an bháisteach fós!”

“A mhúinteoir, a mhúinteor,

Tá mo rubar sciobtha ag Ruairí!”

“Cuir glan as do cheann anois é,

Maith thú, maith thú, a mhuirnín!”

“A mhúinteoir, a mhúinteoir,

Dúirt Ruairí go rabhas im’ ghamal!”

“Labhróidh mé leis ach ní anois,

Labhróidh mé leis i gceann tamaill.” 

“A mhúinteoir, a mhúinteoir,

 Dúirt Ruairí focal gránna!”

“Mholfainn duitse dul amach

Agus rith suas síos an lána!”

“Ach, a mhúinteoir, a mhúinteoir,

Tá sé ag stealladh báistí!”

“Amach! Amach! Amach leat!

Agus ná tar ar ais go dtí a trí!”

Rudaí le Déanamh i gCo. Chorcaí

In Achadh Dubh

ghoideas ubh

I Mainistir Ó mBána

d'éiríos an-dána

In Achadh Dúin

ghortaíos mo ghlúin

Tá an tEanach Theas

cuibheasach deas

In Ard an Chró

chonaic mé bó

Bhí spideog amháin

in Ard Amadáin

 

D'ól mé seacht gcupán tae

i mBealach Aimhréidh

Ní raibh agam ach fuath

don Bhaile Rua

Arsa mise 'Och!'

i mBaile Cloch

I mBaile Uí Dhubháin Thiar

D'athraíos giar

I mBaile na Trá

thiteas i ngrá

I nDún na Séad

bhíos ite leis an éad

"Is trua liom do chás!"

arsa bean liom sa Bhriotás

Bhíos beagnach marbh

nuair a shroiseas an Chathair Gharbh

Arsa mise, "Ailliliú!"

ag teacht amach as an gCeathrú.

Chonaic mé fia

ar an gCarraig Liath

"Ní thiocfaidh mé ar ais!"

arsa mise sa Chlais

Chonaic mé coinín

is mé ag fágáil an Choimín

I gCarraig na bhFear

bhí fonn orm bheith thar lear

Cheannaigh mé báidín

i gCurrach Pháidín

Arsa mise, "Hó hó!

i gCora Shó

Bhí na héin níos binne

i nDrom Bó Finne

I nDrom Leamh

ligeas sceamh

Sa Gharraí Dubh

cheannaíos subh

Bhíos dall

ar áilleacht Ghort na nGall

Mé ag déanamh spraoi

in Inse na Graí

Chuala mé trí gháir

i gCill Cholmáin Láir

Bhí eagla orm

sa Chnoc Gorm

Shiúil mé go mall

thar Loch Dhá Bhall

Thosnaíos ag tafann mar ghadhar

sa Ladhar

Arsa mise "Uch!"

sa Mhuine Fliuch

Sceimhle

i Maigh Dhíle

I Rinn Róin

deora bróin

I dTír Ghé

gan ionam ach an dé

Chailleas mo bhróga

sna Catalóga

Bhí sé dorcha duairc

i gCnoc Uí Ruairc

Ansin bhriseas mo chos

i gCnoc na nOs

Dreancaidín

           William Blake - Dream of a flea 

(après Spike Milligan)

Bídeach atá sé

An dreancaidín dána.

Ní cheapfá go ndéanfadh sé

Dochar go brách duit.

Ach aréir is mé ag iarraidh

Codladh na hoíche a fháil

Thosaigh sé dom’ chiapadh

Dom’ chéasadh is dom’ chrá.

  * Taibhse Dreancaide an teideal atá ar an bpictiúr seo le William Blake. 

Plumaí agus Torthaí Eile

Is maith liom bananaí

agus, ar ndóigh, puimcíní

Is blasta liom úlla

agus táinséiríní

Is breá liom cíobhaithe

agus is aoibhinn liom silíní

Taitníonn péitseoga liom

Agus neachtairíní

Agus plumaí?

Yumaí!

Alastar Mór

An Músaem Indiach, Kolkata

Alastar Mór

Níor sáraíodh riamh i gcath mé

Mise Alastar Mór

Arastatal a bhí mar oide agam

Mise Alastar Mór

Tá siad fós ag insint scéalta fúm

Mise Alastar Mór

Ón nGréig go dtí an India

Mise Alastar Mór

Chuireas fiche cathair á dtógáil

Mise Alastar Mór

Le mil órga a líonadh mo chónra

Mise Alastar Mór.

Plumaí agus Torthaí Eile

                 Joseph Decker 

Is maith liom bananaí

agus, ar ndóigh, puimcíní

Is blasta liom úlla

agus táinséiríní

Is breá liom cíobhaithe

agus is aoibhinn liom silíní

Taitníonn péitseoga liom

Agus neachtairíní

Agus plumaí?

Yumaí!

Don Cíochótae

Honoré Daumier  -  Don Cíochótae sna sléibhte

Cé chugainn é, cé chugainn é

Ag teacht anuas ón sliabh?

Ní fhaca mé éinne

Mar é riamh.

Cad as dó, cad as dó

É féin is a chapall bán?

Cén fáth a bhfuil lansa

Aige ina lámh?

Cé atá laistiar de

Is é ar asal liath?

Cá bhfuil a dtriall -

Corcaigh nó Bleá Cliath?

Cé chugainn é, cé chugainn é

Ag teacht anuas ón sliabh?

Ní fhaca mé éinne

Mar é riamh!

Camaill ag ól

Edwin Lord Weeks

Éist!

Éist leis na camaill ag ól

Na camaill ag ól as an umar

A dtart á mhúchadh acu.

Coicís a bhíodar ar an mbóthar

(Cén bóthar!) Réaltaí á stiúradh.

Shiki

piorra á ghearradh

braonta milse ag sileadh

ón scian

   cortando pera

   dulces las gotas caen

   del cuchillo 

                                 

Leagan Spáinnise: Patricia Jiménez

κομμένο αχλάδι

γλυκές σταγόνες στάζουν 

απ' το μαχαίρι

Leagan Gréigise: Sarah Thilykou

An Sabhdán

                       Sabhdán ag urnaí 

                      Jean-Léon Gérôme  

An Sabhdán, an Sabhdán,

Tá an Sabhdán ag guí chun Dé:

Féach, tá féasóg mhór an tSabhdáin

Níos faide ná mar a bhí inné.

An Sabhdán, an Sabhdán

Tá sé ag tnúth go mór le sos tae:

Féach, tá féasóg mhór an tSabhdáin

Níos faide ná mar a bhí inné.

An Sabhdán, an Sabhdán

Is mó a lámh dheas ná a lámh chlé:

Féach, tá féasóg mhór an tSabhdáin

Níos faide ná mar a bhí inné.

An Sabhdán, an Sabhdán

Níl a fhios ag éinne cé hé:

Féach, tá féasóg mhór an tSabhdáin

Níos faide ná mar a bhí inné.

An Sabhdán, an Sabhdán

Ní itheann sé lacha ná gé:

Féach, tá féasóg mhór an tSabhdáin

Níos faide ná mar a bhí inné.

Murúch

               Frederick Stuart Church

Bhí an oíche dorcha

Chomh dorcha le dúch

Ar a capaillín mara

Tháinig murúch.

Chonaic sí buachaill

Ag siúl na trá

Agus láithreach bonn

Thit sí i ngrá.

"An dtiocfaidh tú liomsa

Thar sáile i gcéin?"

"Tiocfad," arsa an buachaill,

"Cé thú féin?"

"Gearóidín Ní Ghliomaigh

M'ainm is mo shloinne

Is bímse ag snámh

Ar chíríní toinne."

Léim an buachaill

Ar an gcapaillín go beo:

"Tá tú agam!" arsa Gearóidín,

"Is beidh tú agam go deo!"

haiku

abandoned house

the dreamcatcher still hangs

in the children's room

— Anna Goluba (An Pholainn)

teach tréigthe

an líon taibhreamh fós ar crochadh

i seomra na leanaí

Haiku/ Francine Porad (1929-2006)

blazing sun

nothing moves except 

the iguana's eyes

grian loiscneach

níl faic ag bogadh

ach súile an ioguána

καυτός ήλιος

κινούνται μόνο

τα μάτια του ιγκουάνα

Sarah Thilykou a rinne an leagan Gréigise

Siobhán Cheanndána

                         Staszka (1935)

                  Zygmunt Waliszewski 

Bhí cailín ann uair amháin

Is shuigh sí síos ar chathaoir,

An cailín bocht, Siobhán,

Níor bhog sí as, faraor.

Mealladh í le gach rud,

Le plámás, le milseáin,

'Ní bhogfaidh mé! Ní bhogfaidh mé!'

arsa Siobhán.

Tháinig na Gardaí

Is an Bhriogáid Dóiteáin,

Tháinig an sagart,

Ach ní bhogfadh Siobhán.

Gealladh bábóg nua di,

Turas ar eitleán,

Gealladh cáca mór di -

Ach ní bhogfadh Siobhán.

Tháinig litreacha óna cairde

Agus cárta ón Uachtarán,

Ach ní bhogfadh sí - ní bhogfadh sí -

Ní bhogfadh ár Siobhán! 

Uncail Toby Ar Strae

 Holländischer Radfahrweg (1940-1942)

Max Beckmann

Chuaigh Uncail Toby ag rothaíocht

San Ollainn uair amháin

Ach chuaigh sé ar strae, an fear bocht,

'Cá bhfuilim? Sa Ghearmáin?'

Bhí Toby ag rothaíocht i gciorcail

Go dtí go bhfuair sé léarscáil shoiléir:

'Má chasaim anseo ar dheis 

Agus . . .má chasaim ina dhiaidh sin ar chlé?'

An Sceimhle Atá i nDán Dúinn

Súile dóite dearga na vaimpíre

Níl i ndán dúinn ach ré nua sceimhle

         Ochón is ochón

         A Shíomóin, a Shíomóin

Níl aon leigheas ort ach gairleog - dáiríre!

Mangónna Gealbhuí ón bPacastáin

       The Prayer by Leonardo de Mango (sic)

Mangónna Gealbhuí ón bPacastáin/ Bright Yellow Mangoes from Pakistan is a bilingual poem by Gabriel Rosenstock in response to an interview with the late Luis Andrés Bredlow.

Mangónna Gealbhuí ón bPacastáin

An Stát a chruthaigh an lá beannaithe seo

Ní bheadh sé ann in éagmais an Stáit

Tosnaíonn sé ag cur báistí

Stopann an bháisteach

Ar ordú ón Stát

Cumhacht mhistéireach an Stáit

A chruthaíonn tranglam tráchta

Agus a réitíonn an fhadhb

An Stát a leagann bean ar an tsráid

An Stát a thugann go dtí an t-ospidéal í

Tá an uile ní faoi chúram maith an Stáit

An Stát a rialaíonn líon na súnás a cheadaítear do státseirbhísigh

Bí buíoch den Stát

Guigh ar son an Stáit

Murach an Stát

An mbeifeá in ann mangónna úra a cheannach

Le hairgead cruashaothraithe

San ollmhargadh, mangónna gealbhuí

An bealach go léir ón bPacastáin?

Bright Yellow Mangoes from Pakistan

This blessed Day was invented by the State

It could not exist without the State

Rain commences

Rain ceases

By order of the State

Where would we get our News, our Weather

Were it not for the State?

Traffic jams are created

And mercifully resolved

By the mysterious power of the State

A woman is knocked down by the State

And is brought to the hospital by the State

All is in the good hands of the State

The State regulates the amount of orgasms allowed to civil servants

Be grateful to the State

Pray for the State

Were it not for the State

Would you be able to buy fresh mangoes

With hard-earned money

In the supermarket, bright yellow mangoes

All the way from Pakistan?

bricht yalla mangoes frae Pakistan

This seilie Day wis cleckit bi the State

It cudnae exeest wi'oot the State

Weet sterts

Weet lats be

Whan the State threeps

Whaur'd we git oor speirins, oor wedder

Bit fir the State?

Traffick jams'r wrocht

An God bethankit lowst

Bi the eldritch pooer o the State

A wifie's caw'd doon bi the State

Fesht tae hoaspital bi the State

Aw's in the guid hauns o the State

The State guides hou monie organisms ceevil servants maun hae

Be thankrife tae the State

Gie up incaains fir the State

Gin it wisnae fir the State

Wid ye be able tae coff caller mangoes

Wi hard wrocht siller

In the supermerkit, bricht yalla mangoes

Aw the wey frae Pakistan?

                                              

Béarla na hAlban: John McDonald