Haiga: Christmas/Nollaig

Íomhá Mark Granier

faoileáin, colúir ag eitilt i measc réaltaí bréige - an Nollaig

gulls, pigeons flying among artificial stars - Christmas

Deoraíocht ar fáil anois san Fharóis/ EXILE in Faroese

Deoraíocht (Exile) is a neglected masterpiece by Pádraic Ó Conaire, one of the most European-minded of early twentieth-century Irish-language authors. I assisted in its rebirth in Faroese by matching Ó Conaire with another gifted eccentric, Agnar Artúvertin. I have translated poems and stories by Artúvertin into Irish. The book is called Ifreann (Hell), with a hellish cover by Pakistani artist Mohsin Shafi. Before the publication of Ifreann, Artúvertin was relatively unknown in Ireland. Now he is completely unknown.

I am very happy to see Deoraíocht in Faroese. The author had lost his head in more ways than one: in 1999 four men from County Armagh, Mr Garret Leahy, Mr Gavin McNaney, Mr John McManus and Mr Garry O' Connor decapitated him - (i.e. his statue in Eyre Square, Galway). 

My own novel, incidentally, is called My Head is Misssing but has nothing to do with the Galway incident (as far as I know). It has a cover by the Indian artist Amit Kalla.

I tried to bring Agnar to Ireland for the launch of Ifreann but, as far as I remember, the Danes would only offer him €100.00 or so and this would not go very far in the Dublin pubs where our launch was going to happen (i.e. in a dozen or so pubs more or less simultaneously).

Our pool of consciousness widens. Actually it doesn't. It's as wide as Original Mind. It is simply becoming conscious of itself!

Very few people go to bed at night thinking of Faroese (not even the Faroese). We must change all that!

Bhí fhios agam nach raibh ann ach crann (do Ko Un)

Bhí fhios agam nach raibh ann ach crann (do Ko Un) Bhí fhios agam nach raibh ann ach crann ach claochlaíodh le soilse é le maisiúcháin le sneachta bréige agus i dtús an 21ú haois thugamar ómós de shaghas éigin dó Is gearr go mbeidh orainn é a chaitheamh amach is é a thabhairt d'inneall athchúrsála thuas ansin ar Chnoc Chill Iníon Léinín is béicfidh sé mar a bhéic anuraidh is an bhliain roimhe sin - an spíonlach - cad is ea é? Cad is ea sinne?

I knew it was only a tree (for Ko Un) I knew it was only a tree but it had been transformed by lights and decorations artificial snow and now, early in the 21st century we pay it obeisance, of sorts We'll have to throw it out soon and give it to the recycling machine up above on Killiney Hill and it will scream like it screamed last year and the year before - the needles - what are they? What are we?

Fothraigh

Íomhá Ron Rosenstock.

fothraigh ...     níl an ghrian in ann         iad a théamh

ruins . . .     the sun         cannot warm them

EIRETLÁN

al llegar besé las cinco heridas de Irlanda	upon arriving I kissed the five wounds of Ireland	ar theacht i dtír dom phógas cúig ghoin Éireann
la hierba comenzó a reírse verde de gusto	the grass began to laugh green out of joy	chrom an féar ar gháire soilbhir glas
el viento al mismo tiempo me tomó de la mano	the wind at the same time took me by the hand	gan smaoineamh rug an ghaoth ar lámh liom
mis pies como dos serpientes bendijeron la tierra	my feet like two serpents blessed the Earth	mo dhá chos mar dhá nathair bheannaíodar an Domhan

Cumasc den fhocal Éire agus Aztlán, fód dúchais na nAisticeach, is ea Éiretlán, teideal an dáin seo le Francisco X. Alarcón. Scríobhadh an dán tar éis don fhile Baile Átha Cliath a bhaint amach ar an 14 Márta, 1992, an chéad uair san Eoraip dó. Ba é Gabriel a thug cuireadh dó teacht go hÉirinn chun ceiliúradh a dhéanamh ar an leabhar dátheangach Cuerpo en llamas/ Colainn ar Bharr Lasrach agus chun teagmháil chultúrtha a dhéanamh idir Gaeil agus Chicanos. 

Tá téip ar fáil le híoslódáil saor in aisce ó CIC. 

Is in Nahuatl, teanga na nAisteiceach, teanga a labhair mamó Alarcón, a chuirtear tús leis an taifeadadh suaithinseach sin. Saghas draoi is ea Alarcón, dar le Gabriel. Má léann tú A Separate Reality nó leabhar ar bith le Carlos Castaneda, tuigfidh tú cén saghas é Alarcón. Ní gnáthdhuine é. Ní gnáthfhile é. Ní raibh aon chur amach aige ar Éirinn sular tháinig sé anseo, ar cuireadh ó Ghabriel, ach féach go luann sé cúig ghoin Éireann – tagairt do na seanchúigí, ar ndóigh. Ní raibh aon eolas aige ar chultas na nathrach ach an oiread, cultas ar chuir Pádraig Naofa deireadh leis ach féach gur chreid Rudolf Steiner gur tháinig neach éigin i dtír i Meicsiceo fadó tar éis Sruth na Murascaille a leanúint agus gur tugadh Quetzalcoatl air, Nathair na gCleití. 

Leabhar dátheangach eile ón mbeirt is ea De Amor Oscuro/Um an nGrá Dorcha. An t-ealaíontóir Dúitseach, Piet Sluis, nach maireann, a mhaisigh. Sular fhág sé an tír seo thug Francisco ainm eile ar Ghabriel, Xolotl, leathchúpla Quetzalcoatl. Chum Gabriel dán fada ar an toirt, dán mistéireach a bhfuil an teideal sin air, Xolotl, agus shac isteach i dtarraiceán ar feadh na mblianta fada é. Níor theastaigh uaidh féachaint air ná é a léamh ná é a thuiscint. Bhain cumhacht éigin osnádúrtha leis. Sa deireadh, d’fhéach sé arís air, scriobláil aisteach ar bhlúirí páipéir, codanna de doléite. D’éirigh leis é a chur le chéile agus chuir i gcló é sa leabhar Rogha Dánta. Chuir Derek Ball ceol leis agus is féidir an leagan leictreonach de a chlos anseo ar MP3. 

---

Bearnas Dochula

Íomhá Ron Rosenstock

Bearnas Dochula -     do gach neach mothaitheach         an chamhaoir

Dochula Pass -     morning breaks         for all sentient beings

Eas Ghleann an Chairthe

where     light begins -         Glencar Waterfall

tús     an tsolais -         Eas Ghleann an Chairthe

Ceo/Mist

Íomhá Ron Rosenstock

faic as an ngnáth -     ceo ag éirí         i nGleann Phobjikha

nothing unusual -     mist rising         in Phobjikha Valley

Bambú: Yosa Buson (1716-83) Máistir Haiku

Haiku leis an máistir mór Buson é seo. Gabriel a d'aistrigh agus máistir haiga, Ion Codrescu ón Rómáin, a mhaisigh.
Cérbh é Buson? Léigh leat!

Duilleoga Tite

Dán leis an Seapánach Mariko Sumikura ar chuireas Gaeilge leis agus ar chuir Derek Ball ceol leis.

Is cumadóir as an ngnáth é an Conallach Derek Ball, iar-shíciatraí atá ag cur faoi i nGlaschú. Uaireanta cloisim cuid dá chuid sean-chliant sa cheol aige, uaireanta eile cloisim faoileáin bhuile.

Íomhá Uryah

Duilleoga Tite

An bhféadfadh sé a bheith ceart
Go satlófaí
Ar dhuilleoga glioscarnacha
Mar iad
Is go ndéanfaí dusta díobh?

Mura n-oibríonn an seinnteoir duit, tá teacht ar an ceol anseo.

Matsuo Basho: Dúisithe

Íomhá Scott Robinson

awakened     ice bursts         the water jar

dúisithe ag oighear     an próca uisce         scoilte aige

As: Haiku Elightenment

Guthanna Beannaithe: dhá ríomhleabhar saor in aisce

Tá Gabriel den tuairim le fada an lá gur cheart go mbeadh níos mó de litríocht an domhain ar fáil inár dteanga féin. Chomh maith leis sin, is dóigh leis gur cheart go mbeadh go leor den ábhar sin ar fáil saor in aisce!

Na focail seo thíos le Crowfoot (mar a thugtar air sa Bhéarla), cuir i gcás. Ba cheart go mbeadh teacht againn go léir ar a leithéid:

Fís Dheireanach
Splanc lampróige san oíche í an bheatha
Anáil an bhuabhaill sa gheimhreadh
Scáth beag a ritheann tríd an bhféar
Is é ag dul ar neamhní le fuineadh gréine

Tá dhá PDF leis seo, Guthanna Beannaithe an Domhain, le híoslódáil saor in aisce. Cuirfear ábhar eile ar fáil amach anseo.

Imleabhar 2:

Imleabhar 3:

 

Paro Taktsang

Íomhá Ron Rosenstock.

Paro Taktsang -     titeann bláthanna as na flaithis         imíonn as radharc

Paro Taktsang -     flowers fall from the heavens         and disappear

As: The Last Sasquatch: Tostanna Gorma

(c) Gary Halvorson, Oregon State Archives

Tostanna Gorma Néalta ag gluaiseacht na huiscí gorma glé anonn á tharraingt i gcéin amach as an saol amach as féin i gcéin isteach sna tostanna gorma tostanna a shíneann thar thostanna níos goirme fós go dtí an pointe briste lasair ghorm a anama ag rince san uisce sa spéir

Blue Silences Clouds moving across clear blue waters drawing him away out of this world out of himself away into blue silences silences stretching over silences bluer still stretching to breaking point his spirit's blue flame dancing in the waters in the sky

A dhia an róid

Journeying god, pitch your tent with mine so that I may not become deterred by hardship, strangeness, doubt. Show me the movement I must make toward a wealth not dependent on possessions, toward a wisdom not based on books, toward a strength not bolstered by might, toward a god not confined to heaven. Help me to find myself as I walk in other's shoes.

A dhia an róid, suigh do phuball taobh lem cheannsa, chun nach gcoiscfidh cruatan, coimhthíos ná amhras mé. Léirigh dom an tslí chun an tsaibhris sin nach bhfuil ag brath ar mhaoin, i dtreo na gaoise sin nach bhfuil bunaithe ar leabhair, i dtreo an nirt sin nach cumhacht is bun leis, i dtreo dé, dia nach bhfuil coinnithe ar neamh. Cabhraigh liom teacht orm féin i mbróga daoine eile.

(Paidir-dhán as Gána)

A Hafiz, cad is gáire ann?

Éalaíonn gáire uainn anois is arís. Cad is gáire ann? Duine ab ea Hafiz a chuir an cheist sin air féin agus is maith liom an freagra a tháinig uaidh. Misteach Peirseach ón 14ú haois ab ea Hafiz, mórfhile.

Cad is gáire ann? Cad is gáire ann?
Dia ina dhúiseacht is ea é! Ó, sé Dia ina dhúiseacht é!
Sé an ghrian é is a chloigeann ceansa á bhogadh amach aige
as scamall
a bhí á iompar rófhada agat,
is a cheil do shúile is do chroí.

Is Solas é a bhriseann an talamh le haghaidh an Ollstruchtúir sin
is d'Fhíor-Cholainnse ann - agus an Fhírinne a thugtar air.

Sé an Sonas é a thugann bualadh bos dó féin agus a imíonn ansin ar eite
chun barróg a bhreith ar gach neach is ar gach aon ní ar domhan.

An réalta thuaidh is ea an gáire
is é ina ghlac ag ár Leannán
agus is é a deir Sé de shíor:

"Sea, a stóiríní, tagaigí liom sa tslí,
tagaigí chugamsa agus gráigí!

Tagaigí chugam is bhur mbéal tláith ag bogadh
agus bhur dteangacha áille a chanann amhráin
is bhur gcuid gluaiseachtaí - gluaiseachtaí draíochta
na gcos is na lámh, na bhfaireog is na gceall - is iad ag damhsa!!

Tuigigí i súile Dé,
gur teanga éachtach is ea an uile Ghluaiseacht,
agus gach píosa ceoil - Ceol binn fiáin!!"

A Hafiz, cad is gáire ann?
Cén rud é seo an grá, an gáire sárluachmhar seo
atá ag borradh inár gcroí?

Fuaim ghlórmhar an anama é
is é ina dhúiseacht!

~ Hafiz ~

Malartú smaointe

M. Augustin and G. Kunert exchanging ideas 
M.Augustin is G. Kunert ag malartú smaointe

Saothar leis an mbeirt aistrithe ag Gabriel:
Der Alte Mann The Old Man An Seanóir
Günter Kunert Hans Christian Oeser
Gabriel Rosenstock
Coiscéim 2007

Michael Augustin
Ad Infinitum
Aistritheoirí
Gabriel Rosenstock agus
Hans-Christian Oeser
Coiscéim 2001

The Last Sasquatch: An Dorchadas Deiridh

An chéad leabhar filíochta eile ó Ghabriel, leabhar dátheangach a bheidh ann, i nGaeilge agus i mBéarla agus an teideal atá air ná The Last Sasquatch. Uair éigin sa bhliain 2013 a shiúlfaidh an sasquatch deireanach inár measc.

The Final Darkness for a long time the sasquatch stares at the dying sun then hurries back to the woods all night he wonders is this it the final darkness

An Dorchadas Deiridh ar feadh tamaill fhada stánann an sasquatch ar an ngrian ag éag is brostaíonn ansin ar ais chun na coille is é ag déanamh iontais ar feadh na hoíche an é seo é an dorchadas deiridh

Táimse go hIomlán Difriúil

Táimse go hiomlán difriúil
bíodh is go bhfuil an carbhat céanna orm is a bhí inné
agus mé chomh beo bocht is a bhíos inné,
agus mé chomh beagmhaitheasach is a bhíos inné,
inniu
táimse go hiomlán difriúil.
Bíodh is go bhfuil na balcaisí céanna orm is a bhí orm inné
is mé ar mo chaid i gcónaí,
mé chomh hamscaí is a bhíos inné, mar sin féin
inniu
táimse go hiomlán difriúil.

Á ...
dúnaimse mo shúile go foighneach
ar an uile straois is streill
ar an meangadh cam agus ar an ngáire gáifeach -
is feicim ansin istigh ionam féin
féileacán gleoite amháin
is é ag eitilt i dtreo an lá amárach


    
    ~ Kuroda Saburo ~
    

‘Fhir an Bhodhráin, hé!

CURFÁ:

’Fhir an bhodhráin, hé, can amhrán deas dúinn,
Mar níl néal orm is níl fonn orm a bheith ag triall.
’Fhir an bhodhráin, hé, can amhrán deas dúinn
Agus leanfad tríd an maidin thú go deireadh slí.

Is tá impireacht na nóna ina gaineamh cheana féin
I bhfad i bhfad i gcéin
I mo staic anseo ach fós ní thagann néal,
Táim traochta agus alltacht orm, mo chos go daingean fúm
Ní thagann éinne chugam
Is tá an tsráid rólom ró-ársa lena samhlú

CURFÁ

Is tóg ar imram mé ar do long atá ar strae
Táim bodhar is táim dall, níl mothú i mo lámh,
Mo mhéara táid leathmharbh, is tá ana fhonn imeachta
Ar mo bhróga.
Soir is siar is cuma liom, táim ullamh le dul as
Im pharáidse féin go pras, seol áthas chugam go fras
Is geallaim bheith i bpáirt leis

CURFÁ

Cé go gcloisfeá sceitimíní agus gaetha geala ón ngrian
Ná ceap go bhfuilim dian, ag éalú atáim ón bpian
Seachas spéir níl fál ar bith ar Éirinn.
Is má chloiseann tu burdúinín nó dáinín nó haiku
Fear grinn ’tá ann arú, is níl uaidh gan dabht ach scriú
Dá bhodhrán an dtuigeann tú, b’fhéidir nach bhfuil ann ach
Saoi nó ‘b’fhéidir éigsín

CURFÁ

Beir leat mé ag rámhaillí trí aigne an cheo
Go dtí na laethanta fadó, na duilleoga is iad ag reo,
Na crainn is iad ag feo, amach go Dún an Óir,
An brón ag dul thar fóir, ag dul le báiní.
Uch! Rincimis faoin spéir gheal ghorm, leathlámh ag sméideadh léi
Na tonnta móra glé, is an gaineamh lán de ghreann
Is gach cuimhne is gach dán ’mithe síos go tóin poill
Fág slán le gach aon lá go dtí amárach.

CURFÁ

Mr Tambourine Man le Bob Dylan
Ceann eile ó Fhéile IMRAM 2009

Ag Cnagadh ar Dhoras Neimhe

'Mhama, bain an comhartha díom,
'Mhama níl sé ag teastáil,
Ag éirí dorcha atá an oích'
Is ag cnagadh ar dhoras Neimhe atáim.

Ag cnagadh ar dhoras Neimhe atáim
Ag cnagadh ar dhoras Neimhe atáim
Ag cnagadh ar dhoras Neimhe atáim
Ag cnagadh ar dhoras Neimhe atáim.

'Mhama cuir na gunnaí sa chré
'Mhama níl siad ag teastáil,
Seo chugainn na néaltaí dú’ ón spéir
Is ag cnagadh ar dhoras Neimhe atáim.

Ag cnagadh ar dhoras Neimhe atáim
Ag cnagadh ar dhoras Neimhe atáim
Ag cnagadh ar dhoras Neimhe atáim
Ag cnagadh ar dhoras Neimhe atáim

Knocking on Heaven's Door le Bob Dylan, aistrithe d'fhéile IMRAM i 2009.

Haiku le Allen Ginsberg, aistrithe

Allen Ginsberg le Michiel Hendrykx (via Wikipedia) Aistríodh na haikú seo do iris a bhí ag comóradh saothar Allen Ginsberg Howl.

“Talk stand shit     eat sleep –”         flies walking on my nose “Labhair seas cac     ith codail – ”         cuileoga ag siúl ar mo shrón “You’re not going to get your money back”     Everybody laughing –         “Any questions?” “Ní bhfaighidh sibh bhur gcuid airgid ar ais”     Gach éinne ag gáirí –         “Ceist ar bith?” “What do we mean by Craziness?”     Dogs bark to each other         across the meadow at night “Cad is brí le Gealtachas?”     Gadhair ag tafann ar a chéile         thar an móinéar istoíche Not a word! Not a word!     Flies do all my talking for me –         and the wind says something else Oiread is focal! Deineann cuileoga     an chaint thar mo cheann –         rud eile le rá ag an ngaoth Buddha died and    left behind a         big emptiness cailleadh an Búda     is d’fhág ina dhiaidh         folús fairsing did you ever see yourself    a breathing skull         looking out the eyes? An bhfacaís riamh thú féin     id bhlaosc análaithe         ag stánadh amach trí na súile? Looking over my shoulder     my behind was covered         with cherry blossoms ag féachaint thar mo ghualainn dom     bhí mo thóin clúdaithe         le bláthanna silíní I didn’t know the names    of the flowers – now         my garden is gone Ní raibh ainmneacha na mbláthanna     ar eolas agam – ní hann níos mó         dom ghairdínse A hardon in New York,    a boy         in San Francisco Adharc orm i Nua-Eabhrac,     buachaill         i San Francisco Another year    has past – the world         is no different Bliain eile imithe     tá an domhan         mar an gcéanna

Lasair sa Doircheacht

Spreag coimisiún fiosrúcháin i dtaobh mí-úsáid leanaí (Tuarascáil Uí Riain) cuid de na dánta dorcha seo:

Stánann fuinneoga
Phálás an Easpaig
Ar phobal an bhaile

Súile gan fabhraí
Ag lorg lochta
Ag lorg laigeachta

                 (Fuinneoga an Pháláis)

Friotal lom atá sa dán sin agus oireann an loime dúinn nuair is mian linn lomchlár na fírinne a insint. Ba dheacair dán Gaeilge mar é a shamhlú nuair a bhí an Direánach agus an Ríordánach i mbarr a réime, abair, agus páláis na n-easpag as pabhar láidir.
Is i bhfoirm litreach atá an dán Litir:
        

 Assumpta, a Chara,
        Tá an scoil sroichte agam agus mo chuid oibre
        Tosaithe leis na páistí tréigthe seo, gan i ndán dóibh
        Ach fulaingt as peacaí náireacha a máithreacha….

De réir mar a léann tú leat is is ea is mó a dhónn dúlasracha na ndánta seo thú. Is mar seo a chríochnaíonn an dán Litir:

Go dtuga Dia lámha láidre dom.
                                       Beannachtaí Dé ort.

Tá íoróin uafásach ansin sa mhéid is gur shíl an dream a raibh ‘an lámh láidir’ acu gur obair Dé a bhí ar siúl acu, díreach faoi mar a shíl na huaisle Normannacha – sliocht na Lochlannach – gur obair Dé a bhí sna Crosáidí. Tarraing Dia isteach sa scéal agus tá cead agat do rogha rud a dhéanamh. Díoltas Dé, gan amhras, is ea crapadh na hEaglaise. Beidh seans níos fearr ag an Eaglais anois a bheith dílis don Seanmóir ar an Sliabh agus an chumhacht a bhí aici tráth laghdaithe go mór. Sa chumhacht a bhí síol an pheaca. 
    Meabhraíonn cuid de na dánta seo Deora Nár Caoineadh/Unshed Tears dom, leabhar le Áine Ní Ghlinn (1996), comhfhiontar dátheangach idir Dedalus Press agus Coiscéim. (Is trua nár leanadh den fhoilsiú dátheangach sin dar liomsa). Bíonn fonn ar chuid againn dánta den saghas sin a chaitheamh uainn mar gur gráin linn an salachar ar fad is bunábhar leo agus b’in an fonn a bhí orm féin nuair a léas leabhar Áine ag an am. An mbraithfinn an rud céanna le Dúlasair, arsa mise liom féin.
    Sea, bhraithfeá an déistin chéanna anseo ach tuigtear dom anois gur gá dánta dorcha mar seo a léamh ó am go ham chun an pictiúr iomlán a fháil, an pictiúr neamh-idéalaithe sin a nochtann an bhrúid atá ionainn go léir laistiar den mheangadh gáire ainglí.  Leabhair ar nós Deora Nár Caoineadh agus Dúlasair meabhraíonn siad dúinn go bhfuilimid go léir ciontach! Níl tusa ciontach, a deir tú? Níor thug tú drochíde riamh do pháiste? Ach an raibh a fhios agat a leithéid a bheith ar siúl? Agus má bhí, ar oscail tú do bhéal? Munar oscail, tá tú ciontach. Táimse ciontach. Táimid go léir ciontach.
    Bás, bascadh agus briseadh de shaghas eile atá sa dán Seanchló, dáinín gairid a thaitníonn go mór liom:

Luíonn brat deannaigh
Ar dhromchla an chlóscríobháin,
Méarchlár meirgeach
Sa seanchló gaelach
Le heochracha marbha
Don séimhiú, don síneadh fada –
Cnagadh ciúnaithe.

Is é seo an dara leabhar filíochta ó Dhoireann. Guím rath ar a saothar.

Dúlasair
Doireann Ní Ghríofa
(Coiscéim €8.00)

Bláthanna Haikú

As cnuasach nár foilsíodh go dtí seo:

na lachain   síneann siad a muineál     ag súil go bhfeicfidís an domhan Kōji	titeann caiméilia   is doirtear     báisteach an lae inné Buson
ar a ghogaide   staidéar á dhéanamh aige ar néalta –     frog Chiyo-jo	Oíche gheimhridh …   níl le clos     ach buataisí ag díoscán Mate Ante Ivandić
Lá Fhéile Bríde   sneachta ag titim     ó ghéag go géag Virginia Brady Young	piorra á ghearradh   braonta milse     ag sileadh ón scian Shiki

Fóta Haiga: Teaghlach Lilí

Íomhá Ron Rosenstock

maidin ghlas - lilí ina chéile go tláith

chilly morning - lilies gently in each other

Fotá Haiga: Ceo Maidine, Punakha, Bhutan

Íomhá Ron Rosenstock

osna na hoíche is í ag géilleadh do cheo na maidine

with a sigh night gives way to morning mist

Fóta Haiga: Neacha Eile

Íomhá Ron Rosenstock

fál claí     tagaid anseo chun damhsa a dhéanamh -         Neacha Eile

rock enclosure     they come here to dance -         the Other Ones

Fóta Haiga: Prág

Íomhá: Ron Rosenstock

Reilig i bPrág monabhar na gcrann i nGiúdais

a cemetry in Prague trees mumbling in Yiddish

Bás teanga... death of a language

Íomhá Ron Rosenstock

an ghaoth ina tost - cailleadh teanga anseo

the wind hushed - a language died here